Pse është ari i shtrenjtë? Në gusht të vitit 2020 çmimi i arit arriti pikën më të lartë në histori. Një ons ari vlente më shumë se 2000 dollarë. Ky metal është i njohur dhe i dashur që në ?fillim të kohës? Por kurrë më parë ari nuk kishte qenë kaq i vlefshëm… Është e natyrshme të pyesim: pse? Cila është ajo cilësi e veçantë që e bën arin një pjesë kaq të rëndësishme të ekonomisë botërore? Ari nuk është metali më i rrallë në botë. As më i shtrenjti. Nuk është metali më i përdorur në proceset industriale dhe teknologjike. Cili është sekreti i tij pastaj? Përgjigja e shkurtër është: Ari është i vlefshëm sepse njerëzit kishin rënë dakord se ari është i vlefshëm. E njëjta gjë vlen edhe për fiat paratë. Vlera e saj varet nga një marrëveshje shoqërore që i jep parasë vlerë. Pra, të gjithë e dinë se fondet që ai ose ajo merr si pagesë mund të shkëmbehen, për shembull, me një makinë ose me ndonjë ushqim në dyqan. Pronari i dyqanit do të përdorë të njëjtat para për të mbushur raftet e vetë dhe për të paguar punëtorët e tij. Dhe ky rreth vazhdon derisa të mos përjetësohet besimi në vlerën e parasë. Nëse pronarët e dyqaneve do të ndalonin së besuari se paratë kanë ndonjë vlerë, nëse do të vendosnin që të pranonin vetëm copa ari ose bitcoin si pagesë, letra me ngjyrë që kemi në kuletat tona do të bëhej e pavlerë brenda një sekondi.
Pse është ari i shtrenjtë?
Dhe ari konsiderohet si një nga shembujt më të vjetër të parave në historinë tonë. Kjo traditë e gjatë është një nga arsyet që ari është ende shumë i vlefshëm edhe sot. Që në kohën e qytetërimeve të para, ky metal ishte jashtëzakonisht i kërkuar dhe vlerësuar. Pjesërisht, kjo është falë vetive të tij unike. Hekuri, plumbi, bakri dhe alumini prishen me kohë. Me fjalë të tjera, ato kthehen në ndryshk. Kjo i bën ato më të vështira për t’u përdorur si monedha të bëra për të mbajtur një vlerë konstante. Metalet e çmuara janë kryesisht të paprekura nga moti. Megjithatë, platini dhe paladiumi kanë qenë jashtëzakonisht të rrallë gjatë historisë, do të ishte një detyrë e pamundur të bazohej një ekonomi që lulëzon në vlerën e tyre. Kjo nuk është situata me arin. Prania e tij në natyrë është mjaft e madhe për të bërë aq monedha sa i nevojitej qytetërimit të hershëm. Por, në të njëjtën kohë, ari është mjaft i rrallë për ta kthyer këtë në proces të komplikuar dhe ekskluziv. Përveç parave, ari është përdorur shpesh edhe si metal dekorativ, falë vetive të tij. Rezistenca ndaj kushteve të motit dhe lehtësia me të cilën ai mund të formësohej e bënë arin zgjedhjen e parë për stoli, por edhe një metal të rëndësishëm industrial në kohët e mëvonshme. Kulti i arit zgjat më shumë se pesë mijë vjet. Në atë periudhë të gjatë ari është bërë simbol i vlerës dhe luksit. Por edhe aset i ruajtjes së vlerës. Ka shumë krahasime të njohura të vlerës së arit dhe parasë. Për shembull, një krahasim i tillë thotë se një toga e punuar mirë në Romën e lashtë vlerësohej me të njëjtën sasi ari që do të duhej të shpenzoje sot për të marrë një kostum të qepur. Gjithashtu, një automobil mesatar i prodhuar nga Ford vlerësohet sot, në ar, afërsisht njëjtë me atë të modelit T, 110 vjet më parë. Në dollarë amerikanë, çmimi është rritur më shumë se njëqind herë. Me fjalë të tjera, dollari ka humbur më shumë se 99 për qind të vlerës së tij ndër vite, për shkak të inflacionit. Megjithatë, vlera e arit ka mbetur e njëjtë.
A do të bëhet edhe më i shtrenjtë ari?
Një cilësi tjetër e veçantë e arit është diversiteti i përdorimit të tij. Rreth 50 për qind e arit të blerë në një vit blihet si investim. Kuptimi: si monedha dhe hekura që përdoren si strehë e sigurt në treg. 50 për qind tjetër është për stoli dhe përdorim industrial. Pra, edhe nëse ari nuk do të ishte më i popullarizuar si një investim i sigurtë, ai do të ishte ende i kërkuar në treg. Së fundi, vlera e një monedhe ose shufre ari nuk mund të jetë kurrë zero. Aksionet dhe obligacionet, madje edhe kriptomonedhat, mund të bëhen të pavlefshme. Ari nuk mundet. Nuk ka vetëm vlerën e përdorimit, por edhe koston e prodhimit. Kostoja e nxjerrjes së një ons ari është rreth 1000 dollarë. Nëse çmimi i arit bie nën atë nivel, prodhimi do të ndalet. Që do të çonte në mungesën e arit në treg. Kjo, nga ana tjetër, do të bënte që çmimi i arit të rritet. Kjo është përgjigja e shkurtër në pyetjen pse ari është i shtrenjtë. Por, pyetja edhe më e rëndësishme për të gjithë investitorët është: a do të jetë edhe më i shtrenjtë? Banka e Amerikës pretendon se e ka përgjigjen. Dhe, përgjigja është: po. Sipas parashikimeve të tyre, një ons ari duhet të vlejë më shumë se 3000 dollarë deri në fund të vitit të ardhshëm. Kjo është 50 për qind më shumë se sa vlen ari sot. Me fjalë të tjera, ari ka një të kaluar të pasur. Por edhe një të ardhme të ndritur.